ÖZET

Amaç:

Osteoporoz metabolik kemik hastalıklarının en sık görülen şekli olup, ciddi mortalite ve morbiditeye sebep olabilmektedir. Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs hastalığı-2019 (COVİD-19) pandemisi sokağa çıkma yasağı, karantina uygulamaları ve hastanelerdeki sağlık hizmetlerinde değişiklikleri beraberinde getirmiştir. Çalışmamızda pandemi döneminin osteoporoz hastalarımız üzerine olan etkisini araştırmayı amaçladık.

Gereç ve Yöntem:

20 Temmuz-20 Ekim 2020 tarihleri arasında polikliniğe başvuran daha önceden osteoporoz tanısı almış 92 postmenapozal kadın hasta çalışmaya alındı. Hastaların demografik özelliklerinin yanı sıra; osteoporoz süreleri, kullandıkları osteoporoz ilaçlar ve pandemi dönemi tedaviyi aksatma durumları ve nedenleri sorgulandı. Bunun yanı sıra pandemi öncesi ve pandemi döneminde kırık öyküleri, düşme sıklıkları ve egzersiz durumları değerlendirildi.

Bulgular:

Çalışmaya alınan 92 osteoporoz hastasının yaş ortalaması 61±8 idi. Pandemi öncesi hastaların %10,9’u egzersiz yapmaktaydı ve bunların %87,5’i pandemi döneminde egzersizi bıraktığını ya da azalttığını ifade etti. Pandemi öncesi hastaların %20,7’si, pandemi döneminde ise %17,4’ünün düşme öyküsü mevcuttu (p>0,05). Hastaların osteoporoz tedavisini aksatma durumu incelendiğinde; birinin ilacı temin edemediği için, birinin gerekli tetkikleri yaptıramadığı için, beşinin kısıtlamalar nedeniyle evden çıkamadığı için tedavisini aksattığı saptandı. Tedaviyi aksatma durumunun yaşadığı yer ya da bilgi düzeyi ile ilişkisinin olmadığı görüldü (p>0,05).

Sonuç:

Çalışmamız COVİD-19 pandemi döneminin osteoporoz hastalarının gerek ilaç devamlılıklarını, gerekse egzersiz düzeylerini olumsuz etkilediğini gösterdi. Olası benzer durumlarda alınan tedbirlere ilave ek önlemlerin alınmasının faydalı olacağını düşünmekteyiz.

References

National Institutes of Health. Osteoporosis: Handout on health. 2007.

Geusens P. Osteoporosis: Clinical Features. In: Hochberg MC, Silman AJ, Smolen JS, Weinblatt ME, Weisman MH, editors. Rheumatology. Toronto: Mosby; 2003. p. 2081-92.

Zou J, Song DW, Niu JJ, Shi JW, Yang HL. Standardized out-patient diagnosis and treatment process for osteoporosis clinics during the COVID-19 pandemic. Eur Rev Med Pharmacol Sci 2020;24:5778-82.

Erdem İ. Koronavirüse (Covid-19) karşı Türkiye’nin karantina ve tedbir politikaları. Elektronik Türk Araştırmaları 2020;15:377-88.

Blanch-Rubió J, Soldevila-Domenech N, Tío L, Llorente-Onaindia J, Ciria-Recasens M, Polino L, et al. Influence of anti-osteoporosis treatments on the incidence of COVID-19 in patients with non-inflammatory rheumatic conditions. Aging (Albany NY) 2020;12:19923-37.

Center JHCR. COVID-19 dashboard 2023.

Kayıkçı S. Türkiye’de influenza pandemisi politikası analizi: Covid-19 örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2021;43:333-45.

Wasserstein RL, Schirm AL, Lazar NA. Moving to a World Beyond “p < 0.05”. The American Statistician 2019;73(sup1):1-19.

Kim KK, Horan ML, Gendler P, Patel MK. Development and evaluation of the Osteoporosis Health Belief Scale. Res Nurs Health 1991;14:155-63.

Kılıç D, Erci B. Osteoporoz sağlık inanç ölçeği,osteoporoz öz-etkililik/yeterlilik ölçeği ve osteoporoz bilgi testinin geçerlilik ve güvenilirliği. Atatürk Üniv Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004;7:89-102.

Celis-Morales C, Salas-Bravo C, Yáñez A, Castillo M. Physical inactivity and sedentary lifestyle-The other side of the side effects of the COVID-19 Pandemic. Rev Med Chil 2020;148:885-6.

Dinçer S, Kolcu M. Covid-19 Pandemisinde Toplumun Beslenme Alışkanlıklarının İncelenmesi: İstanbul Örneği. Turk J Diab Obes 2021;2:193-201.

Todd JA, Robinson RJ. Osteoporosis and exercise. Postgrad Med J 2003;79:320-3.

Daşkapan A, Atalay KD. Perceived exercise benefits and barriers among Turkish women: a pilot study. Fizyoterapi Rehabilitasyon 2013;24:127-34.

Cengiz C, Asçı FH, İnce ML. Egzersiz davranısları degisim basamakları anketi: Geçerlik ve güvenirlik çalısması. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi 2010;2:32-7.

Kiyoshi-Teo H, Izumi SS, Stoyles S, McMahon SK. Older Adults’ Biobehavioral Fall Risks Were Affected by the COVID-19 Pandemic: Lessons Learned for Future Fall Prevention Research to Incorporate Multilevel Perspectives. Innov Aging 2022;6:igac033.

Staunton P, Gibbons JP, Keogh P, Curtin P, Cashman JP, O’Byrne JM. Regional trauma patterns during the COVID-19 pandemic. Surgeon 2021;19:e49-52.

Akyol G, Başkan AH. Yeni tip koronavirüs (Covid-19) döneminde spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin karantina zamanlarında yaptıkları etkinlikler ve sedanter bireylere önerileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 2020;7:190-203.

Upadhyaya GK, Iyengar K, Jain VK, Vaishya R. Challenges and strategies in management of osteoporosis and fragility fracture care during COVID-19 pandemic. J Orthop 2020;21:287-90.

McCloskey EV, Harvey NC, Johansson H, Lorentzon M, Vandenput L, Liu E, et al. Global impact of COVID-19 on non-communicable disease management: descriptive analysis of access to FRAX fracture risk online tool for prevention of osteoporotic fractures. Osteoporos Int 2021;32:39-46.

Anastasilakis AD, Polyzos SA, Makras P, Aubry-Rozier B, Kaouri S, Lamy O. Clinical Features of 24 Patients With Rebound-Associated Vertebral Fractures After Denosumab Discontinuation: Systematic Review and Additional Cases. J Bone Miner Res 2017;32:1291-6.

Peeters JJM, van den Berg P, van den Bergh JP, Emmelot-Vonk MH, de Klerk G, Lems WF, et al. Osteoporosis care during the COVID-19 pandemic in the Netherlands: A national survey. Arch Osteoporos 2021;16:11.

Hampson G, Stone M, Lindsay JR, Crowley RK, Ralston SH. Diagnosis and Management of Osteoporosis During COVID-19: Systematic Review and Practical Guidance. Calcif Tissue Int 2021;109:351-62.

Yu EW, Tsourdi E, Clarke BL, Bauer DC, Drake MT. Osteoporosis Management in the Era of COVID-19. J Bone Miner Res 2020;35:1009-13.

Gittoes NJ, Criseno S, Appelman-Dijkstra NM, Bollerslev J, Canalis E, Rejnmark L, et al. ENDOCRINOLOGY IN THE TIME OF COVID-19: Management of calcium metabolic disorders and osteoporosis. Eur J Endocrinol 2020;183:G57-65.

Girgis CM, Clifton-Bligh RJ. Osteoporosis in the age of COVID-19. Osteoporos Int 2020;31:1189-91.

Schwartz AV, Bauer DC, Cummings SR, Cauley JA, Ensrud KE, Palermo L, et al. Efficacy of continued alendronate for fractures in women with and without prevalent vertebral fracture: the FLEX trial. J Bone Miner Res 2010;25:976-82.

Watts NB, Chines A, Olszynski WP, McKeever CD, McClung MR, Zhou X, et al. Fracture risk remains reduced one year after discontinuation of risedronate. Osteoporos Int 2008;19:365-72.

Grey A, Horne A, Gamble G, Mihov B, Reid IR, Bolland M. Ten Years of Very Infrequent Zoledronate Therapy in Older Women: An Open-Label Extension of a Randomized Trial. J Clin Endocrinol Metab 2020;105:dgaa062.

Grey A, Bolland MJ, Horne A, Wattie D, House M, Gamble G, et al. Five years of anti-resorptive activity after a single dose of zoledronate--results from a randomized double-blind placebo-controlled trial. Bone 2012;50:1389-93.

Cummings SR, Ferrari S, Eastell R, Gilchrist N, Jensen JB, McClung M, et al. Vertebral Fractures After Discontinuation of Denosumab: A Post Hoc Analysis of the Randomized Placebo-Controlled FREEDOM Trial and Its Extension. J Bone Miner Res 2018;33:190-8.

Tsourdi E, Langdahl B, Cohen-Solal M, Aubry-Rozier B, Eriksen EF, Guañabens N, et al. Discontinuation of Denosumab therapy for osteoporosis: A systematic review and position statement by ECTS. Bone 2017;105:11-7.

COVİD-19 Pandemisinin Osteoporoz Hastaları Üzerine Etkisi

ÖZET

References