Diğer

Postmenopozal Osteoporotik Kadinlarda Fraktürün Yasam Kalitesi Üzerine Etkisi - Orijinal Arastirma

  • Belgin Erhan
  • Berrin Gündüz

Turk J Osteoporos 2006;12(2):-

Not: Bu Çalisma 28 Eylül - 2 Ekim 2005’te 2. Ulusal Osteoporoz Kongresi’nde sunulmustur.ÖzetInsan yasam beklentisindeki artis ve mevcut saglik kosullarindaki iyilesme günümüzde osteoporoza bagli kirik olusumunu önemli bir saglik sorunu haline getirmistir. Bu çalismada klinigimize basvuran 29 kirigi olan ve 33 kirigi olmayan postmenopozal osteoporozlu kadin degerlendirilmeye alindi ve kirigin yasam kalitesi üzerine olan etkisi arastirildi. Hastalarin demografik özellikleri, boylari, yasamlarinda en uzun dönemdeki boylari, kilolari, 25 yasindaki kilolari, kirik gelisenlerin kirik bölgeleri kaydedildi. Tüm olgularin  kemik mineral yogunluklari (KMY),  Dual enerji X isini absorbsiyometri (DXA) ile degerlendirildi. Yasam kalitesini degerlendirmek için Short Form (SF 36) anketi kullanildi. Her iki grup arasinda yas, menars yasi, menopoz yasi, dogum sayisi, boyu, kilosu, en uzun dönemdeki boyu ve 25 yasindaki kilosu karsilastirildiginda istatistiksel olarak anlamli fark bulunmadi. Boylarindaki kisalma karsilastirildiginda fark istatistiksel olarak anlamli bulundu. DXA ile KMY degerlendirilmesinde kirik olan grupta femur boyun bölgesinin ve en düsük KMY bölgesinin T skorlarinda istatistiksel olarak anlamli düsüklük tespit edilirken, vertebra L2-L4 bölgesinin T skorlarinda istatistiksel olarak anlamli fark bulunmamistir. Yasam kalitesi SF 36 anketi ile degerlendirildiginde her iki grup arasinda istatistiksel olarak anlamli fark saptanmadi.  (Osteoporoz Dünyasindan 2006; 12 (2): 31-34)Anahtar kelimeler: Postmenopozal osteoporoz, kirik, yasam kalitesiSummaryProlonged human life span and amelioration of the current health conditions brings up the risk of fracture related to osteoporosis as an important medical problem. In this study, we aim to study the effect of fracture on quality of life with  29 postmenopopausal women with fracture and 33 without osteoporotic fracture. Demographic data, height, maximum height, body weight, body weight at age 25, localization of fracture of the patients were recorded. All of the patients' bone mineral densities (BMD) were evaluated with Dual energy X ray absorbtiometri (DXA). For evaluating quality of life Short Form 36  (SF 36) survey was used. In this study there were no statistical differences between the 2 groups when their age, menarc age, menopause age, number of pregnancies, height, body weight, maximum height and body weight at age 25 were compared. There was statistical difference between the groups in their shortening of height. When BMD levels were compared with DXA it was noted that the T scores at femur neck area and lowest area of BMD were statistically lower in the group with fractures; however there was no statistical difference in T scores of L2-L4. When we compared the quality of life of the 2 groups using SF 36 there was no statistical difference. (Osteoporoz Dünyasindan 2006; 12 (2): 31-34)Key words: Postmenauposal osteoporosis, fracture, quality of life

Materyal ve Metod

Çalismaya klinigimize basvuran postmenopozal osteoporozlu kadinlar dahil edildi. Anamnez , muayene ve laboratuar incelemeleri ile saptanmis ya da bilinen sistemik hastaligi olan hastalar, sekonder osteoporozu olan olgular, kemik metabolizmasini etkileyen ilaç kullanmis veya halen kullanan hastalar çalismaya dahil edilmedi. Yirmi dokuz osteoporotik kirigi olan ve 33 osteoporotik kirigi olmayan postmenopozal osteoporozlu kadin degerlendirildi. Hastalarin demografik özellikleri, menars ve menopoz yaslari, dogum sayilari, boylari, en uzun dönemdeki boylari, kilolari, 25 yas kilolari kirik gelisen bölgeleri kaydedildi.Tüm olgularin kemik mineral yogunluklari (KMY) dual enerji X isini absorbsiyometri (DXA) (Lunar) ile ölçüldü. Lomber vertebra (L2-L4), femur boyun ve tüm ölçülen bölgeler arasindaki en düsük T skorlari degerlendirildi. Yasam kalitesini degerlendirmek için SF 36 formu kullanildi. SF 36 klinik arastirmalarda saglik durumunu belirlemek, tibbi bakimin sonucunu moniterize etmek ve yasam kalitesini degerlendirmek için kullanilan 36 maddelik 8 skaladan ( fiziksel fonksiyon, fiziksel rol, emosyonel rol, sosyal fonksiyon, agri, canlilik, mental saglik, genel saglik) olusmus bir formdur. Türkçe geçerlilik ve güvenilirligi yapilmistir (5). Istatistiksel analizler için SPSS for Windows 11.5 programi ve bagimsiz grup T testi kullanildi; p<0,05 istatistiksel olarak anlamli kabul edildi.


Bulgular

Çalismaya alinan 62 hastanin (29 kirikli, 33 kiriksiz) yas ortalamasi 65,74±8,28 yil idi. Kirik olan ile olmayan grup arasinda yas, menars ve menapoz yasi, boy, en uzun dönemdeki boy, vücut agirligi ve 25 yasindaki vücut agirligi karsilastirildiginda anlamli fark bulunamadi. Her iki grubun boylarindaki kisalma karsilastirildiginda aradaki fark istatistiksel olarak anlamli bulundu (Tablo 1).Kirik olan ve olmayan gruplarin dogum sayisi ortalamasi sirasiyla 3,5 ve 4 olarak bulunmus olup benzerdi (5).Gruplarin DXA ile KMY degerlendirildiginde kirik olan grupta femur boyun (1) ve en düsük bölge (2) T skorlarinda istatistiksel olarak anlamli düsüklük tespit edilirken, L2-L4 skorlarinda (11) istatistiksel olarak anlamli fark saptanmadi (Grafik 1).Kirikli grubumuzda en sik vertebra, ikinci siklikla ise önkol kiriklari saptandi. Dört vakada kalça ve 4 vakada kosta kiriklari mevcuttu. Üç vakada 2 defa kirik gelisirken 1 vakada 3 defa kirik gelismisti (Tablo 2)Her iki grupta yasam kalitesi SF 36 formu ile degerlendirildiginde iki grup arasinda istatistiksel olarak anlamli fark bulunamadi (Tablo 3).


Tartisma

Osteoporoz, kemik gücünde azalma ve kirik riskinde artisa sebep olmaktadir (2). Osteoporotik kirik gelismesi için bazi risk faktörleri vardir. Bunlar ileri yas, kadin cinsiyet, düsük KMY degerleri, önceki kirik hikayesi, ailede osteoporotik kirigin olmasi, düsük vücut kilosudur (6,7). Bizim çalismamizda, incelenen demografik özellikler açisindan osteoporotik kirik olan grup ile kirik olmayan grup arasinda anlamli fark bulunamamistir. Önceki kirik gelisimi tekrar kirik gelismesi için risk faktörüdür (6). Çalismamizda da 4 vakada tekrar eden kiriklar görülmüstür.Bensen ve ark (8) yaptigi çalismada osteoporotik kirik gelismesinde kalçada; ellerini kullanmadan ayaga kalkmak, vertebral kiriklarda; düsük vücut agirligi, sigara içme ve 75-79 yas arasinda olmak, önkol kiriginda ise düsük vücut agirligi ve 50 yasindan sonra kirik öyküsü risk faktörü olarak bulunmustur. Bizim çalismamizda kirigin olusum sekli sorgulanmamistir. Osteoporoza bagli kiriklarin en sik karsilasilani vertebral kompresyon kirigidir (9). Wu ve ark. Amerika Birlesik Devletlerinde 50 yas üstü kadinlarda yaklasik %25 oraninda osteoporoza bagli vertebral kompresyon kirigi bildirmislerdir (10).Bizim çalismamizda da osteoporotik kirik olarak yine en sik vertebral kiriklar görülmektedir. Vertebral kompresyon kirigi sirt agrisi, kifoz ve boyda kisalma ile karakterize iken kalça kiriklari daha ciddi semptomlara ve daha sik mortaliteye neden olmaktadir (11). Çalismamizda osteoporotik kirigi olan grubun boyunda kisalma istatistiksel olarak anlamli bulunmustur.Cvijetic ve ark. (12) yaptigi çalismada 33 kalça kirigi olan hasta ile 33 kalça kirigi olmayan hasta arasinda lomber ve femur boyun KMY degerlerinde anlamli fark bulunmazken ayni yas saglikli kadinlara göre anlamli derecede azalma bulunmustur. Çalismamizda KMY degerlerinde kirik olan grubun femur boyun bölgesi ve en düsük KMY T skorunun, kirik olmayan gruptan istatistiksel olarak anlamli derecede düsük oldugu görülürken, L2-L4 bölgesi T skorunda anlamli fark görülmemistir. Yine ayni çalismada hasta ve kontrol grubunun yasam kalitesi Osteoporosis Quality of Life Questionnaire ile degerlendirilmis, kalça kirigi olan grubun yasam kalitesi kalça kirigi olmayan gruptan düsük bulunur iken, her iki grubun degerleri de ayni yas grubundaki saglikli kadinlardan belirgin olarak düsük bulunmustur (12).Tosteson ve ark (13) ise yaptigi çalismada osteoporotik kirigi olan ve olmayan postmenopozal kadinlarda yasam kalitesini degerlendirmek için SF 36 formu uygulamis, kirik olan grupta yasam kalitesinin daha düsük oldugu görülmüstü. Fakat hastalarin demografik özellikleri incelendiginde kirik olan grubun yas ortalamasinin kirik olmayan gruba göre daha fazla oldugu görülmektedir. Yas farki yasam kalitesini etkileyen faktörlerden birisi olarak degerlendirilebilir. Bizim çalismamizda her iki grubun yaslari benzerdir. Hallberg ve ark, yaptigi çalismada osteoporotik kirigi olan postmenopozal kadinlarda yasam kalitesini degerlendirmek için 80. gün ve 2 yil sonra SF 36 formu uygulanmistir. Ilk uygulamada, yerel ve yasa uygun referans degerlerinden anlamli düsüklük saptanmis, 2 yil sonraki ankette düzelme görülmekle birlikte referans yas grubuna göre düsüklügün devam ettigi bildirilmistir (14). Bizim çalismamizda ise anket sadece kirik sonrasi kronik dönemde uygulanmis ve kirik olmayan ayni yas grubu postmenopozal kadinlarla karsilastirilmistir. Çalismamizda yasam kalitesi osteoporotik kirigi olan ve olmayan hastalarda kronik dönemde SF 36 anketi ile degerlendirildi; her iki grup arasinda istatistiksel anlamli fark bulunmadi. SF 36 degerleri arasinda istatistiksel olarak anlamli olmasa da en büyük fark mental saglik skalasinda saptandi. Kiriklarin fiziksel ve fonksiyonel kisitlanmalar yaninda uzun dönemde mental saglikta da etkilenme yapabildigi unutulmamalidir.Sonuç olarak bu çalismada osteoporotik kirigi olan ve olmayan hastalar arasinda SF 36 anketi degerleri ile yasam kalitesinde bir fark bulunamamistir.


1. 1.Sinaki M. Osteoporosis. In: Braddom RL ed. Pysical Medicine and Rehabilitation. Philadelphia, W.B Saunders Company, 2000:. 0;0:894-912.

2. 2.Arasil T. Günümüzde osteoporoz. In: Gökçe-Kutsal Y ed. Osteoporoz cep kitabi. Ankara, Günes Kitabevi, 2005:. 0;0:1-8.

3. 3.Akyüz G. Osteoporozda agri ve yasam kalitesi . In: Gökçe Kutsal Y, Eryavuz Saridogan M eds. Osteoporoz Tani ve Tedavi Klavuzu , Istanbul, Deomed medikal yayincilik, 2005:. 0;0:70-165.

4. Lips P, van Schoor NM. Quality of life in patients with osteoporosis. Osteoporos Int May. 2005;16:55-447.

5. 5.Demirsoy C. The MOS-SF 36 health survey:. 0;0:0-0.

6. 6.Vestergaard P. Antiresorptive therapy for the prevention of postmenopausal osteoporosis: when should treatment begin? Treat Endocrinol 2005:4(5):. 0;0:77-263.

7. 7.Siminoski K, Leslie WD, Frame H et al. Recommendations for bone mineral density reporting in Canada. Can Assoc Radiol J 2005 Jun:56(3):. 0;0:88-178.

8. 8.Bensen R, Adachi JD, Papaioannou A et al. Evaluation of easily measured risk factors in the prediction of osteoporotic fractures. BMC Musculoskelet Disord 2005:Sep :. 0;0:0-0.

9. 9.Eryavuz Saridogan M. Osteteporozun klinik özellikleri. In: Gökçe Kutsal Y, Eryavuz saridogan eds. Osteoporoz Tani ve Tedavi Klavuzu. Istanbul, Deomed medikal yayincilik 2005:. 0;0:25-30.

10. 10.Wu SS, Lachmann E, Nagler W. Current medical, rehabilitation and surgical management of vertebral compression fractures. J Womens Health (Larchmt) 2003 Jan-Feb:12(1):. 0;0:17-26.

11. 11.Romagnoli E, De Geronimo S, Pepe J et al. Clinical aspects of osteoporosis. Recenti Prog Med 2002 Sep:93(9):. 0;0:8-484.

12. 12.Cvijetic S, Mestrovic T, Crkvenac A et al. Quality of life in osteoporotic patients with hip fracture and without fracture. Arh Hig Rada Toksikol 2002 Dec:53(4):. 0;0:62-257.

13. 13.Tosteson AN, Gabriel SE, Grove MR et al. Impact of hip and vertebral fractures on quality-adjusted life years. Osteoporos Int 2001 Dec:12(12):. 0;0:9-1042.

14. 14.Hallberg I, Rosenqvist AM, Kartous L et al. Health-related quality of life after osteoporotic fracture Osteoporosis Int 2004 Oct:15(10):. 0;0:41-834.