Diğer

Postmenopozal Kemik Kaybi Olan Kadinlarda Kemik Döngüsü - Orijinal Arastirma

  • Nurdan Paker
  • Burcu Sarica Mutlu
  • Demet Tekdös
  • Betül Kaya
  • Derya Soy Bugdayci

Turk J Osteoporos 2005;11(4):-

ÖzetOsteoporoz kemik kitlesinde azalma, kemik mikromimarisinde bozulmaya bagli olarak, kemik kuvvetinde azalma ve kirik riskinde artma ile karakterize metabolik bir hastaliktir. Postmenopozal dönemde kemik döngüsünün hizlanmasi, kemik kaybina ve bunun sonucunda osteoporoza sebep olabilmektedir.Bu çalismanin amaci postmenopozal dönemdeki kadinlarda kemik döngüsünün hizini arastirmak idi.Çalismaya postmenopozal dönemdeki kadin hastalar alindi.Kemik mineral yogunluklari Dexa ile proksimal femur ve lomber vertebralardan ölçüldü. Serum tip 1 kollajen çapraz bagli C telopeptit (Ctx) ve osteokalsin düzeylerine bakildiÇalismaya 32 kadin hasta dahil edildi.Yas ortalamalari 61,5 ±9,6 yil idi. Menopoz yasi ortalama 47,03 ±4,7 yil,ortalama menopoz süresi ise 14,7 ±9,5 yil idi. Hastalarin L2-L4 kemik mineral yogunlugu (KMY) degerleri 0,910±0,143 gr/cm2, femur boyun KMY degerleri 0,734±0,134 gr/cm2 idi. Ortalama serum osteokalsin düzeyleri 23,34 ±10,9 (normal siniri Bu çalismanin sonucunda erken postmenopozal dönemde kemik yikim hizinin arttigi görülmüstür.Bu sebeple özellikle osteoporoz açisindan risk tasiyan postmenopozal dönemdeki kadinlarin kemik mineral yogunlugu degerlerinin ölçülmesinin yani sira kemik yikim belirteçleri bakilarak hizli kemik kaybeden kadinlarin saptanmasi, uygun tedavinin planlanmasi açisindan önem tasimaktadir. (Osteoporoz Dünyasindan 2005; 4: 155-158)Anahtar Kelimeler: Postmenopozal osteoporoz,kemik döngüsü, kemik mineral yogunluguSummaryOsteoporosis is characterized by decrease in bone strength due to decreased bone mass and disruption of bone microstructure and eventually increase in fracture risk. Increased bone turnover in postmenopausal period results in bone loss and osteoporosis. Aim of our study was to investigate the rate of bone turnover in postmenopausal women.Postmenopausal women were included in this study. Dual energy X ray absorbtiometry( Dexa) was used for the measurement of BMD of the lumbar spine and proximal femur. Serum osteocalcin and type 1 collagen cross-linked C-telopeptide (Ctx) levels were measured in blood.32 postmenopausal women with bone loss were included in our study. The mean age was 61,5 ± 9,6 years, mean menopause duration 14,7± 9,5 years. The mean value of L2- L4 BMD was 0,910 ±0,143 gr/cm2 , femur neck BMD 0,734± 0,134 gr/cm2. Mean blood osteocalcin level was 23,34± 10,9 ng/ml(normal range Mean serum Ctx level was 0,83 ±0,11 ng/ml in the patients whose menopause duration was less than 5 years and was 0,7 ±0,3 ng/ml in the patients whose menopause duration was more than 5 years.There was no relationship between serum osteocalcin and Ctx levels with age, body mass index(BMI), menopause duration, L2- L4 and femur neck BMD values. There was statistically significant relation between BMI(body mass index) and L2 - L4 and femur neck BMD values( p In this study increased bone turnover rate in early postmenopausal period has been shown. It was known that bone loss increases due to the estrogen deficiency in postmenopausal period. Therefore, bone turnover markers of postmenopausal women should be measured in addition to bone mineral density who had bone loss to determine women with increased bone loss in order to prevent and to treat osteoporosis. (Osteoporoz Dünyasindan 2005; 4: 155-158)Key words: Postmenopausal osteoporosis, bone turnover, bone mineral density

Giris ve Amaç

Osteoporoz kemik kitlesinde azalma ve kemik kalitesinde bozulma ile karakterize bir hastaliktir. Buna bagli olarak artmis kirik riski vardir (1). Postmenopozal osteoporoz patogenezinde estrojen yetersizliginin rolü bilinmektedir (2). Ikizlerde yapilan bir çalismada postmenopozal osteoporozda genetik etkinin yaninda çevresel faktörlerin de rol oynadigi ileri sürülmüstür (3 ).Osteoporoz tanisinda Dexa günümüzde altin standart olarak kabul edilmektedir (4). Kemik göstergeleri ise hem osteoporoz tanisinda yardimci olarak kullanilabilir, hem de tedavinin izlenmesinde yararlidir (5). Biyokimyasal kemik yikim göstergelerinin çogu kemik kollajeni yikim ürünü olup tüm vücuttaki iskelete ait kemik kaybini gösterir (6,7). Osteoblast fonksiyonunun göstergesi olan serum osteokalsini kemik yapim hizi hakkinda bilgi verir (7). Kemik yapim ve yikim göstergelerinin kemik yogunlugundan bagimsiz olarak artmis kirik riskini gösterdigi bildirilmistir (8).Bu çalismanin amaci kemik kaybi olan postmenopozal kadinlarda kemik döngüsünün hizinin arastirilmasi idi.


Gereç ve Yöntem

Çalismaya hastanemiz poliklinigine basvuran postmenopozal dönemdeki kemik kaybi bulunan kadin hastalar alindi. Çalismaya katilan tüm hastalara rutin biyokimya testleri yapildi. Böbrek, karaciger hastaligi olanlar, hipertiroidisi olanlar, son 6 ay içinde kirik geçirenler, kemik metabolizmasini etkileyen ilaç kullananlar, osteoporoz tedavisi görmekte olan hastalar çalisma disi birakildi.Kemik mineral yogunlugu ölçümü Dexa ( Lunar Dpx Madison, WI) ile ayni tecrübeli teknisyen tarafindan yapildi. Proksimal femur ve L2-L4 KMY degerleri ile T skorlari kaydedildi. Bu bölgelerde T skorlari genç eriskin ortalamasindan 1 standart sapmanin altinda olan hastalar çalismaya kabul edildi.Serum osteokalsin ve Ctx degerleri arastirildi. Kemik döngüsü göstergeleri için kan örnekleri sabah aç karnina saat 09:00 dan önce alindi. Çogu kemik göstergelerinin sirkadian ritmi vardir. En yüksek düzeyleri sabah erken saatlerde olur(9). Incelemede mikro ELISA yöntemi kullanildi. Istatistiksel analiz SPSS 11.0 versiyonu ile yapildi. Tanimlayici analiz testleri, Pearson korelasyon ve student-t testleri uygulandi. p<0.05 istatiksel olarak anlamli kabul edildi.


Bulgular

Çalismaya 34 postmenopozal kemik kaybi olan kadin hasta dahil edildi. Hastalarin demografik özellikleri tablo 1de gösterilmistir. Ortalama L2-L4 ve femur boyun kemik mineral yogunluklari ile T skorlari, ortalama serum osteokalsin ve Ctx düzeyleri tablo 2de gösterilmistir.Hastalarin lomber bölge kemik yogunlugu ölçümüne göre 7 (%22)si osteoporotik; 25 (%78)si osteopenik idi. Femur boyun kemik ölçümünde ise 9(%28)u osteoporotik; 23 (%72)i osteopenik idi.Menopoz süresi 5 yildan az olan 6 hastanin ortalama L2-L4 Tskoru -1,82±0,64 femur boyun T skoru -1,73 ±1,2, ortalama serum osteokalsin düzeyi 27±4,33 ng/ml Ctx düzeyi 0,83±0,11 ng/ml idi. Menopoz süresi 5 yildan fazla olan 26 hastanin ise ortalama L2-L4 T skoru -2±1,12, femur boyun T skoru -1,97±1,05, ortalama serum osteokalsin düzeyi 22,47±12,55 ng/ml, Ctx düzeyi 0,7±0,3 ng/ml idi.Serum Ctx düzeyi ile menopoz süresi arasinda istatiksel olarak anlamli negatif korelasyon saptandi (382). Serum osteokalsin düzeyi ile menopoz süresi arasinda korelasyon yoktu. Osteoporozu olan grupta serum osteokalsin ve serum Ctx ile femur boyun ve total KMY ve L2-L4 KMY arasinda istatiksel olarak anlamli pozitif korelasyon saptandi (5). Serum osteokalsin ve Ctx düzeyleri ile yas, vücüt kitle indexi (VKI) ve menopoz yasi degerleri arasinda korelasyon yoktu. VKI ile L2-L4 ve femur boyun KMY degerleri arasinda istatiksel olarak anlamli korelasyon saptandi (5). Düzenli yürüyüs yapmakla KMY degerleri, serum osteokalsin, Ctx, Ca, P, ALP düzeyleri arasinda bir iliski yoktu.


Tartisma

Menopozdan sonra gelisen estrojen eksikligine bagli olarak kemik döngüsü artar. Hizli kemik kaybi da osteoporoza sebep olabilir. Osteoporoz olusumunda hem hastanin pik kemik kitlesi hem de menopozdan sonraki kemik kaybi etkili olur. Postmenopozal dönemde kemik yogunlugunda azalma ile beraber kemik resorpsiyonunda artma oldugu bildirilmistir (10). Çalismamizda vücut agirligi ile femur boyun ve L2-L4 KMY degerleri arasindaki anlamli korelasyon, vücut agirliginin osteoporoza karsi koruyucu etkisine isaret etmektedir. Ancak yürüyüsle kemik dansitesi ve serum kemik göstergeleri arasinda iliski bulunmamasi kemik kitlesi üzerine yürümenin yararli etkisinin sinirli oldugunu düsündürebilir. Garnero ve arkadaslari menopozun kemik yapim göstergelerinde %37-52, kemik yikim göstergelerinde %79-97 düzeyinde artisa sebep oldugunu ileri sürmüslerdir (11). Çalismamizda postmenopozal kemik kaybi olan kadinlarda serum osteokalsin düzeyinde % 16 artis bulundu. Serum Ctx degerleri ise normal sinirlar içinde idi.Çalismamizda da osteoporozu olan grupta serum osteokalsin ve Ctx ile proksimal femur ve lomber vertebra kemik mineral yogunlugu arasinda istatiksel olarak anlamli korelasyon saptandi.Kokino ve arkadaslarinin yaptigi arastirmada da osteoporozu olan kadinlarda kemik yapim göstergelerinden serum alkalen fosfataz ve kemik spesifik alkalen fosfataz degerlerinin osteopenik ve normal KMYye sahip olanlara göre daha yüksek oldugu bildirilmistir (12). Biyokimyasal göstergeler hizli kemik kaybeden kadinlarin bulunmasinda yararlidir. Postmenopozal kadinlarda kemik döngüsü ile KMY degerleri arasinda negatif korelasyon oldugu gösterilmistir (13). Çalismamizda da paralel olarak osteoporozu olan kadinlarda KMY degerleri ile serum Ctx düzeyleri arasinda negatif korelasyon bulunmustur. Osteopenisi olan kadinlarda ise kemik rezorpsiyonu ile KMY degerleri arasinda bir iliski yoktu. Ebeling ve arkadaslarinin 281 kadinda yaptigi çalismada hormon tedavisi görmeyen postmenopozal grupta kemik döngüsü göstergelerinin yüksek düzeyde oldugu gösterilmistir (14). Hasta grubumuzda menopoz süresi 5 yildan kisa olanlarda serum Ctx degerleri, menopoz süresi daha uzun olanlara göre anlamli olarak yüksek bulunmustur. Bu da erken postmenopozal dönemdeki hizli kemik kaybi olasiligini düsündürmektedir.Arastirmamizda kemik döngüsü göstergeleri ile VKI ve menopoz yasi arasinda bir iliski yoktu. Serum kemik göstergeleri iskeletin dinamik durumunu degerlendirir. Kisisel degisiklikleri fazladir (5). Serum kemik göstergeleri yas, cins, menstruasyon durumu, gebelik, laktasyon ve mevsimlere göre degisiklikler gösterebilmektedir (7).Çalismanin daha genis hasta grubunda yapilmasi güvenirligi arttiracaktir.Yasli kadinlarda yüksek düzeydeki kemik döngüsü göstergelerinin artmis kirik riskini gösterdigi bildirilmistir(5,6,7,8,9,10). Artmis kemik döngüsü hizli ve fazla kemik kaybina isaret eder (15). Sonuç olarak çalismamizda postmenopozal osteoporozu olan kadinlarda serum Ctx düzeyinin yüksek olmasi kemik yogunlugu ölçümünün yaninda kemik yikim göstergelerinin önemini göstermistir. Hizli kemik kaybeden kadinlarin belirlenmesi ile erken koruyucu tedavi önlemlerinin alinmasi ve kiriklarin önlenmesi saglanabilir.


1. Sinaki M. Treatment and prevention of osteoporosis. Braddom RL ed. Physical Medicine and Rehabilitation, Philadelphia :Saunders, . 2000;0:0-0.

2. Garnero P, Hausherr E, et al. Markers of bone resorption predict hip fracture in elderly women: the EPIDOS prospective study. J Bone Miner Res . 1996;11:1531-1538.

3. Clowes JA, Eastell R. The role of bone turnover markers and risk factors in the assesment of osteoporosis and fracture risk. Bailliere's Clin Endocrinol Metab . 2000;14:213-232.

4. Riis BJ, Hansen MA, et al. Low bone mass and fast rate of bone loss at menopause equal risk factors for future fracture : a 15 year follow up study. Bone . 1996;19:9-12.

5. 7.Delmas PD, Eastell R et al. The use of biochemical markers of bone turnover in osteoporosis. Osteoporosis Int 2000 (supp 6):. 0;0:0-17.

6. Eastell R, Colwell A, et al. Biochemical markers of bone resorption from radiotracer kinetic studies in osteoporosis. J Bone Miner Res . 1997;12:59-65.

7. Looker AC, Bauer DC, et al. Clinical use of biochemical markers of bone remodeling: Current status and future directions. Osteoporosis Int . 2000;11:80-467.

8. Genant HK, Compston J. Epidemiology and diagnosis of postmenopausal osteoporosis. Rizzoli R ed. Atlas of postmenopausal osteoporosis. London: Science Press, . 2004;0:0-0.

9. Garnero P, Arden NK, et al. Genetic influence on bone turnover in postmenopausal twins. J Clin Endocrinol Metab . 1996;81:140-146.

10. Ringe JD. Pathophysiology of postmenopausal osteoporosis. Rizzoli R ed.Atlas of postmenopausal osteoporosis, London: Science Press, . 2004;0:0-0.

11. Brown JP, Sosse RG, et al. Clinical practice guidelines for the diagnosis and management of osteoporosis in Canada. CMAJ . 2002;167:0-0.

12. Ebeling PR, Atley LM, et al. Bone turnover markers and bone density across the menopausal transition. J Clin Endocrinol Metab . 1996;81:71-3366.

13. Garnero P, Dargent-Molina P, et al. Do markers of bone resorption add to bone mineral density and ultrasonographic heel measurement for the prediction of hip facture in elderly women? Osteoporosis Int . 1998;8:9-563.

14. Garnero P, Somay Rendu E, et al. Increased bone turnover in late postmenopausal women is a major determinant of osteoporosis. J Bone Miner Res . 1996;11:49-337.

15. Kokino S, Pekindil Y, et al. Postmenopozal kadinlarda kemik mineral yogunlugu ile D vitamini ve diger laboratuar degerlerinin karsilastirilmasi. Osteoporoz Dünyasindan . 2004;10:70-73.

Gelişmiş Arama

Makale Araçları

Dergi Hakkında

Form

Faydalı Linkler

Abone Ol
Son Güncelleme: 28.12.2023
© 2024 Tüm yayın hakları Türk Osteoporoz Derneği'ne aittir.