Diğer

Inmeli Hastalarda Kemik Mineral Yogunlugu

  • Nilüfer Balci
  • Nehir Samanci
  • Ümit Dündar
  • Akin Yildiz
  • Mehmet Arman

Turk J Osteoporos 2005;11(1):-

ÖZETAmaç: Inme sonrasi fraktürler genellikle hemiosteoporoz gelisimine ve artan düsme insidansina baglidir. Bu çalismanin amaci, inmeli hastalarda paretik ve nonparetik ekstremitelerin kemik mineral yogunluklarini (KMY) karsilastirmak ve etkileyen faktörleri incelemekti. Hastalar ve Yöntem: Çalismaya ortalama hastalik süresi 14.34 ± 15.65 ay olan 29 inmeli hasta alindi. KMY’lari dual-energy x-ray absorbsiyometre (DEXA) ile her iki distal radius ve femur boynundan ölçüldü. Hastalarin günlük yasam aktiviteleri ve spastisiteleri de degerlendirildi. Bulgular: Hastalarin ortalama yasi 58.29 ± 12.42 yildi. 15 hasta inmenin ilk yilinda iken, 14 hasta 1 yildan daha uzun süre inmeli idi. Femur boynu KMY paretik tarafta anlamli derecede düsük bulunurken, distal radius KMY arasinda anlamli farklilik yoktu. Paretik taraf femur boynu KMY yas, inme süresi ve menopoz süresi ile negatif olarak korele iken, vücut agirligi, FIM skoru ve spastisite ile pozitif olarak koreleydi. Ayrica hastalarin tüm KMY’luklari ile FIM skorlari arasinda pozitif korelasyon vardi. Regresyon analizinde, paretik taraf femur boynundaki kemik kaybi derecesi inme süresi, yas ve FIM skoruyla iliskiliydi. Sonuç: Sonuç olarak, KMY inmeli hastalarda paretik taraftaki alt ekstremitede anlamli derecede azalmaktadir. Bu azalma erken mobilizasyon ile önlenebilir veya azaltilabilir.Anahtar kelimeler: Inme, kemik mineral yogunluguSUMMARYObjective: Fractures after stroke are usually caused by the development of hemiosteoporosis and the high incidence of  falls. The aim of this study was to compare bone mineral densities (BMDs) of paretic and nonparetic limbs in stroke patients and to investigate factors determining this difference. Patients and Medhods: Twenty-nine stroke patients with a mean duration of illness 14.34 ± 15.65 months were included in the study. BMDs were measured with dual-energy x-ray absorptiometry (DEXA) from distal radius and femoral neck bilaterally. Activities of daily living and spasticity were also evaluated. Results: Mean age of the patient population was 58.29 ± 12.42 years. 15 patients were within the first year of the stroke, while 14 had a history more than 1 year. Femoral neck BMD were significantly lower in the paretic side; however there was no significant difference for distal radius BMDs. BMD of the affected femoral neck correlated negatively with age, duration of stroke and years since menopause and positively with body weight, FIM scores and spasticity. In addition, there was a positive correlation between all BMDs and FIM scores. At regression analysis, degree of bone loss in femoral neck of paralysed side depended on duration of stroke, age and FIM scores. Conclusion: In conclusion, BMD was decreased significantly in the lower limb of paretic side in stroke patients. This decrease might be prevented or reduced by early rehabilitation.Key Words: Stroke, bone mineral density

GIRIS

Pek çok ülkede sakatlik ve ölüm sebepleri arasinda ilk siralarda yer alan inme, getirdigi sosyo-ekonomik yük ile birlikte önemli bir saglik problemidir (1,2). Inmeli hastalarda ortaya çikan önemli komplikasyonlardan biri de siklikla hemiparetik taraftaki ekstremitelerde görülen fraktürlerdir (3,4,4,5,4,5,6). Progresif osteoporoz ve artan düsme riski, bu hastalardaki fraktür gelisiminde rol oynayan baslica nedenlerdendir (3,4,5,6,7). Özellikle alt ekstremitelerde görülen kalça fraktürleri, rehabilitasyon sürecini ve hastaligin prognozunu olumsuz yönde etkilemekte ve mortaliteyi arttirmaktadir. Inme sonucu hemipleji gelisen hastalarda paretik taraf ekstremitelerdeki kemik kütlesinin, nonparetik taraftakinden daha fazla azalmis oldugu çesitli çalismalarda gösterilmistir. Ancak üst ve alt ekstremitelerden hangisinin daha fazla etkilendigi ve kemik kaybini etkileyen faktörler konusunda farkli sonuçlar vardir (5,6,7,8,6,7,8,9,6,7,8,9,10,6,7,8,9,10,11,6,7,8,9,10,11,12,6,7,8,9,10,11,12,13,6,7,8,9,10,11,12,13,14,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15). Bu çalismada amacimiz, inme sonucu hemipleji gelisen hastalarda paretik ve nonparetik taraf alt ve üst ekstremitelerdeki kemik mineral yogunluklarini (KMY) karsilastirmak ve kemik kütlesine etki eden faktörleri arastirmakti.


HASTALAR VE YÖNTEM

Çalismaya, Akdeniz Üniversitesi Tip Fakültesi Fiziksel Tip ve Rehabilitasyon klinigine inme nedeniyle basvuran 29 hasta (19 erkek, 10 postmenopozal kadin) alindi. 18 yasindan küçük hastalar, subaraknoid kanama veya anevrizma ruptürü sonucu inme gelisen hastalar, serebellar ve bilateral hemisferik lezyonlar, daha önce geçirilmis inme öyküsü olanlar, herhangi nedenle daha önceye ait sakatligi olanlar, KMY’nu etkileyen ilaç alanlar ile (vitamin D, bifosfanat, kalsitonin, kortikosteroid, östrojen, kalsiyum), KMY’nu etkileyen hastaligi olanlar (romatoid artrit, kronik böbrek yetmezligi, sistemik kemik hastaligi, erken ooferektomi gibi) ve geçirilmis fraktür öyküsü bulunanlar çalismaya alinmadi. Basvuru aninda tüm hastalarin ayrintili anamnezleri alinarak, fizik muayeneleri yapildi ve antropometrik ölçümleri kaydedildi. Serum biyokimyasal tetkikleri (Ca, P, alkalen fosfataz, osteokalsin, PTH, tiroid fonksiyon testleri) ölçüldü. Günlük yasam aktiviteleri fonksiyonel bagimsizlik ölçegi (Functional Independence Measure=FIM) (16) ile, spastisite düzeyleri Modifiye Ashworth-Pederson skalasi (17) ile degerlendirildi. KMY’lari dual enerji X-ray absorbsiyometre (DEXA) ile bilateral distal radius ve femur boynundan ölçüldü. Tüm ölçümler ayni cihaz ve ayni teknisyen tarafindan yapildi. Istatistiksel degerlendirmelerde SPSS 11.0 paket programi kullanildi. Sürekli degiskenlerin analizinde Student T Testi, Anova ve Pearson korelasyon testi kullanildi. Tek degiskenli analizlerde anlamli bulunan faktörler, çok degiskenli lojistik regresyon analizine tabi tutuldu. Anlamlilik için p<0.05 kabul edildi.


BULGULAR

Hastalarin ortalama yasi 58.29 ± 12.42 yil ve hastalik süreleri 14.34 ± 15.65 aydi. Inme nedeni 24 hastada serebral infarkt, 5 hastada serebral kanamaydi. Hastalarin 15’i inme sonrasi ilk yillindayken, 14 hasta 1 yildan daha uzun süre önce inme geçirmisti (Tablo 1). Yapilan incelemelerde inme süresi 1 yildan daha uzun olan hastalarin KMY’nun inme süresi 1 yildan daha az olan hastalardan daha düsük oldugu belirlendi. Bu azalma paretik taraf femur boynunda istatistiksel olarak anlamliydi (Tablo 2). Hastalari 60 yas ve üstü (13 hasta) ve 60 yasindan küçük (16 hasta) olarak 2 gruba ayirdigimizda, 60 yasindan büyük hastalarin KMY’nun daha düsük oldugu tespit edildi (Tablo 2). Tüm hastalarin 10’u postmenopozal kadin, 19’u ise erkekti. Her iki cinsiyette de paretik taraf kemik kütlesinde azalma olmasina ragmen, bu azalma kadinlarda istatistiksel olarak anlamliydi (Tablo 2). Hastalarin paretik taraf ile saglam taraf KMY degerleri karsilastirildiginda, paretik taraf üst ve alt ekstremitelerdeki KMY’nun saglam taraftan daha düsük oldugu, ancak bu farkliligin paretik taraf femur boynunda istatistiksel olarak anlamli oldugu tespit edildi (Sekil 1). Ayrica paretik taraf femur KMY’daki azalmanin distal radiusdaki kemik kaybindan anlamli derecede daha fazla oldugu da saptandi (Anova, F=9.7, p=0.004).Hastalarin KMY degerleri ile klinik parametreleri arasindaki iliskiler incelendiginde, tüm ekstremitelerin KMY degerleri ile FIM skorlari arasinda anlamli pozitif korelasyon oldugu görüldü. Paretik tarafin femur boynu KMY degerleri, yas, inme süresi, ve menopoz süresi ile negatif korelasyon gösterirken, vücut agirligi ve spastisite ile pozitif korelasyon gösterdi (Tablo 3). Tek yönlü analizlerde anlamli bulunan degiskenler regresyon analiziyle degerlendirildiginde ise femur boynundaki kemik kitlesindeki kaybin inme süresi, yas ve FIM skoru ile iliskili oldugu tespit edildi (Tablo 4).


1. Bonita R: Epidemiology of stroke. Lancet . 1992;339:342-344.

2. Ramnemark A, Nilsson M, Borssen B, Gustafson Y: Stroke, a major and increasing risk factor for femoral neck fracture. Stroke . 2000;0:0-0.

3. Nyberg L, Gustafson Y: Patient falls in stroke rehabilitation: a challenge to rehabilitation strategies. Stroke . 1995;26:838-842.

4. Chiu KY, Pun WK, Luk KDK, Chow SP: A prospective study on hip fractures in patients with previous cerebrovascular accidents. Injury . 1992;23:9-297.

5. Prince RL, Price RI, Ho S: Forearm bone loss in hemiplegia: a model for the study of immobilization osteoporosis. J Bone Miner Res . 1988;3:10-305.

6. Ramnemark A, Nyberg L, Borssen B, Olsson T, Gustafson Y: Fractures after stroke. Osteoporos Int . 1998;8:92-95.

7. Poole KES, Reeve J, Warburton EA: Falls, fractures, and osteoporosis after stroke time to think about protection? Stroke 2002;. Poole KES, Reeve J, Warburton EA: Falls, fractures, and osteoporosis after stroke time to think about protection? Stroke . 2002;5:36-1432.

8. Ramnemark A, Nyberg L, Lorentzon R, Englund U, Gustafson Y: Progressive hemiosteoporosis on the paratic side and increased bone mineral density in the nonparatic arm the first year after severe stroke. Osteoporosis Int . 1999;9:269-275.

9. Jorgensen L, Jacobsen BK, Wilsgard T, Magnus JH: Walking after stroke: does it matter? Changes in bone mineral density within the first 12 months after stroke: a longitudinal study. Osteoporosis Int . 2000;11:87-381.

10. Jorgensen L, Crabtree NJ, reeve J, Jacobsen BK: Ambulatory level and asymmetrical weight bearing after stroke affects bone loss in the upper and lower part of the femoral neck differently: bone adaptation after decreased mechanical loading. Bone . 2000;27:7-701.

11. Hamdy RC, Krishnaswamy G, Cancellaro V, Whalen K, Harvill L: Changes in bone mineral content and density after stroke. Am J Phys Med Rehabil . 1993;72:188-191.

12. del Puente A, Pappone N, Mandes MG, Mantova D, Scarpa R : Determinants of bone mineral density in immobilization: a study on hemiplegic patients. Osteoporos Int . 1996;6:4-50.

13. Sato Y, Maruoka H, Honda Y, Asoh T, Fujimatsu Y, Oizumi K: Development of osteopenia in the hemiplegic finger in patients with stroke. Eur Neurol . 1996;36:278-283.

14. Ramnemark A, Nyberg L, Lorentzon R, Olsson T, Gustafson Y: Hemiosteoporosis after severe stroke, independent of changes in body composition and weight. Stroke . 1999;0:0-0.

15. Liu M, Tsuji T, Higuchi Y, Domen K, Tsujiuchi K, Chino N: Osteoporosis in hemiplegic stroke patients as studied with dual-energy x-ray absorptiometry. Arch Phys Med Rehabil . 1999;80:1219-1226.

16. Kucukdeveci AA, Yavuzer G, Elhan AH, Sonel B, Tennant A. Adaptation of the Functional Independence Measure for use in Turkey. Clin Rehabil . 2001;15:9-311.

17. Bohannon RW, Smith MB. Interrater reliability of a modified Ashworth scale of muscle spasticity. Phys Ther . 1987;67:0-206.

18. Stavrou ZP, Erginousakis DA, Loizides AA, Tzevelekos SA, Papagiannakos KJ. Mortality and rehabilitation following hip fracture : a study of 202 elderly patients. Acta Orthop scand . 1997;68:89-91.

19. Handy RC, Moore SW, Cancellaro VA, Harvill LM. Long-term effects of strokes on bone mass. Am J Phys Med Rehabil. . 1995;74:351-356.

20. Sato Y, Kuno H, Kaji M, Ohshima Y, Asoh T, Oizumi K:Increased bone resorption during the first year after stroke. Stroke. . 1998;29:1373-1377.

21. Takamoto S, Masuyama T, Nakajima M, Seikiya K, Kosaka H, Morimoto S, Ogihara T, Onishi T: Alterations of bone mineral density of the femurs in hemiplegia. Calcif Tissue Int. . 1995;56:259-262.

22. Wilmet E, Ismail AA, Heilporn A, Welraeds D, Bergmann P: Longitudinal study of the bone mineral content and of soft tissue composition after spinal cord section. Paraplegia . 1995;33:674-677.

23. Yavuzer G, Ataman S, Suldur N, Atay M : Bone mineral density in patients with stroke. Int J Rehabil Res . 2002;25:235-239.

24. Ikai T, Uematsu M, Eun SS, Kimura C, Hasegawa C, Miyano S: Prevention of secondary osteoporosis postmenopause in hemiplegia. Am J Phys Med Rehabil . 2001;80:169-174.

25. Iwamoto J, Tsukimura T, Takedo T: Bone mineral density of metatarsus in hemiplegic subjects. Am J Phys Med Rehabil . 1999;78:202-207.

26. Sahin L, Ozoran K, Gunduz OH: Bone mineral density in patients with stroke. Am J Phys Med Rehabil . 2001;80:592-596.

27. Demirel GG, Peker N, Yilmaz H: Hemiplejik hastalarda kemik mineral yogunlugu. Türkiye Fiziksel Tip ve Reh . 2000;3:0-25.

Gelişmiş Arama

Makale Araçları

Dergi Hakkında

Form

Faydalı Linkler

Abone Ol
Son Güncelleme: 28.12.2023
© 2024 Tüm yayın hakları Türk Osteoporoz Derneği'ne aittir.